του Αλέξανδρου Τσατσαρούνου
Συμβούλου Τουριστικών Προορισμών & Επιχειρήσεων
Η ανθρωπότητα έχει ήδη ηττηθεί από τον κορωνοϊό. Ακόμα κι αν αύριο, μ’ έναν μαγικό τρόπο, εξαφανιζόταν ο κορωνοϊός, αυτό το αποτέλεσμα δεν θα άλλαζε.
Από την αρχή της πανδημίας, στα ρητορικά σχήματα που χρησιμοποιούνται διεθνώς, ο κορωνοϊός παρομοιάζεται με έναν γενικευμένο πόλεμο. Έναν πόλεμο όμως δεν τον χάνεις επειδή γέμισαν τα νοσοκομεία σου με τραυματίες και δεν έχεις πια τη δυνατότητα να δεχτείς άλλους. Ούτε τον κερδίζεις αν οι γιατροί σου καταφέρουν με αυτοθυσία να κρατήσουν τους περισσότερους τραυματίες στη ζωή. Έναν πόλεμο τον κερδίζεις ή τον χάνεις στο πεδίο της μάχης. Η ανθρωπότητα δεν ηττήθηκε στα νοσοκομεία. Ηττήθηκε γιατί έχασε τον πόλεμο πριν χρειαστούν τα νοσοκομεία.
Μέσα σε δεκαπέντε μήνες οι άνθρωποι πετάξαμε στα σκουπίδια αιώνες λογικής σκέψης και επιστημονικής εξέλιξης και πιστέψαμε ότι θα νικήσουμε τον κορωνοϊό γιατί…δεν γίνεται αλλιώς. Γιατί πρέπει να επιστρέψουμε στην «κανονικότητα». Ανατρέχοντας στο παράδειγμα του πολέμου, θεωρήσαμε δεδομένη τη νίκη μας γιατί έχουμε προηγμένα όπλα αλλά δεν ασχοληθήκαμε με τον σχεδιασμό της στρατηγικής και της τακτικής μας στο πεδίο της μάχης, ούτε ποτέ αναλογιστήκαμε ότι τα προηγμένα όπλα για τα οποία επαιρόμαστε – εμβόλια, τεστ, ΜΕΘ κλπ. – δεν αφορούν το μέτωπο, αλλά την τελευταία γραμμή της άμυνας μας.
Η ανθρωπότητα δεν έχει επιχειρήσει να διαχειριστεί την πανδημία ως ένα στοιχείο της νέας καθημερινότητας της, αλλά περιορίζεται, στην πολιτική κυρίως, διαχείριση των ζημιών, αντιμετωπίζοντας τον κορωνοϊό ως ένα απροσδόκητο, καταστροφικό αλλά πρόσκαιρο φαινόμενο. Στην πολιτική – ακόμα και στην επιστημονική κάποιες φορές – ρητορική, γίνεται χρήση εύκολων συνθημάτων, συγκινησιακών εκκλήσεων και αναφορών στην ανάγκη ενότητας και συναίνεσης, στην αισιοδοξία, την ελπίδα και την πίστη στις ικανότητες και τις γνώσεις μας κλπ.∙ σε εκκλήσεις δηλαδή που ίσως θα είχαν νόημα αν ο εχθρός ήταν άνθρωπος. Ο κορωνοϊός όμως δεν είναι άνθρωπος. Δεν κουράζεται. Δεν πανηγυρίζει επειδή κερδίζει. Δεν φοβάται ότι θα χάσει. Δεν πρόκειται, αν κινδυνεύσει να ηττηθεί, να διαπραγματευτεί, ενώ, ούτε αν διαπιστώσει ότι θα κερδίσει, πρόκειται να μας ζητήσει να συνθηκολογήσουμε.
Ο Dr. Peter Daszak, πρόεδρος του οργανισμού EcoHealth Alliance, σε αναφορά του στον Π.Ο.Υ. το 2018, μιλούσε για την επερχόμενη «Ασθένεια Χ», όπως την ονόμαζε και την αρχή της εποχής των πανδημιών. Στην αναφορά του τόνιζε ότι δεν είναι αρκετή η ανάπτυξη εμβολίων και φαρμάκων ενάντια σε γνωστούς ιούς, γιατί «ο επόμενος θα είναι διαφορετικός», καθώς υπολογίζεται ότι υπάρχουν 1,67 εκατομμύρια μη καταγεγραμμένοι ιοί. Σύμφωνα με τον Dr. Peter Daszak «οι επιδημίες δεν είναι απλά ένα κομμάτι του πολιτισμού μας. Προκαλούνται από αυτόν».
Τον Φεβρουάριο του 2020, σε άρθρο του στους New York Times, υπογράμμιζε: «Η παγκόσμια στρατηγική διαχείρισης πανδημιών είναι τραγικά ανεπαρκής από τη στιγμή που όλοι μας τις αντιμετωπίζουμε σαν να πρόκειται για απροσδόκητη καταστροφή. Σαν να περιμένουμε να συμβούν και μετά προσευχόμαστε να βρεθεί γρήγορα ένα εμβόλιο για να αντιμετωπιστεί η θανατηφόρα εξάπλωσή τους».
Δεκαπέντε μήνες μετά την εμφάνιση της πανδημίας και το άρθρο του Dr. Daszak στους New York Times, η στρατηγική διαχείρισης της πανδημίας παραμένει τραγικά ανεπαρκής. Οι συγκινησιακές εκκλήσεις έχουν περιοριστεί πια στην έκκληση για υπομονή, ενώ η στρατηγική αφορά, σχεδόν αποκλειστικά, στον εμβολιασμό.
Το εμβολιαστικό πρόγραμμα είναι όντως ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Δεν είναι όμως πανάκεια. Η ανοσία της κοινότητας, αν και όποτε επιτευχθεί, διακόπτει την πανδημία. Δεν εξαφανίζει τη νόσο. Ο ταχύς και σχεδόν ταυτόχρονος εμβολιασμός ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού – πάνω από το 60% – είναι κάτι που μια χώρα, με την κουλτούρα και την πειθαρχία του Ισραήλ, θα μπορούσε να πετύχει. Η πανδημία πιθανώς έχει ήδη διακοπεί στο Ισραήλ, είναι αυτός όμως ο στόχος της ανθρωπότητας; Να δημιουργηθούν δηλαδή μικρές, μερικώς ή πλήρως, ασφαλείς νησίδες σε όλο τον κόσμο;
Στις 21 Απριλίου 2021 στο Ισραήλ είχε εμβολιαστεί, με τουλάχιστον μία δόση, το 62,04% του πληθυσμού, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν 6,76%. Συγκεκριμένα στην Ευρώπη είχε εμβολιαστεί το 18,47%, στη Βόρεια Αμερική το 26,84%, στη Νότια Αμερική το 10,33%, στην Ασία το 3,74%, στην Ωκεανία το 0,84% και στην Αφρική το 0,83% του πληθυσμού.
Τα αντίστοιχα ποσοστά του πλήρως εμβολιασμένου πληθυσμού με δύο δόσεις εμβολίου ή μία μονοδοσικού εμβολίου στις 21 Απριλίου 2021 ήταν: Κόσμος 2,80%, Ευρώπη 7,04%, Βόρεια Αμερική 15,91%, Νότια Αμερική 4,28%, Ασία 1,03%, Ωκεανία 0,10% και Αφρική 0,35%.
Αν στην αργή πρόοδο του εμβολιασμού συνυπολογιστούν τόσο τα ζητήματα που προβληματίζουν την επιστημονική κοινότητα και τον Π.Ο.Υ., όπως αυτό της απόδοσης των υπαρχόντων εμβολίων στις πιθανές μεταλλάξεις του ιού, της περιόδου ανοσίας που προσφέρει το κάθε εμβόλιο, της πιθανότητας να προσβληθεί κάποιος, αν και εμβολιασμένος, και να γίνει ασυμπτωματικός φορέας που μεταδίδει τον ιό κλπ., όσο και τα προβλήματα εφοδιασμού και κόστους, ιδιαίτερα αν τελικά απαιτηθεί ετήσιος επανεμβολιασμός, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι η ανθρωπότητα δεν τελείωσε με τον κορωνοϊό.
Η λήψη οριζόντιων μέτρων και η διακοπή, σχεδόν σε όλο τον κόσμο, κάθε κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας επί σχεδόν δεκαπέντε μήνες, ήταν μία αναποτελεσματική και μάλλον φοβική πολιτική επιλογή, που εφαρμόσθηκε με τη συναίνεση μεγάλου μέρους του ιατρικού κόσμου. Αν όμως δεν επιδιώκουμε την κατάρρευση, δεν είναι δυνατόν αυτή η διακοπή να συνεχιστεί, ούτε και να επαναληφθεί στο μέλλον.
Η κλιματική αλλαγή, η αποδάσωση, η μόλυνση του υπεδάφους και των θαλασσών, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η βιομηχανοποιημένη αγροτική παραγωγή, τα βιομηχανικά και τα γενετικά επεξεργασμένα τρόφιμα, αλλά και η παγκοσμιοποιημένη οικονομία, τα ταξίδια και ο τουρισμός – τα στοιχεία δηλαδή που ορίζουν αυτό που περιγράφουμε ως κανονικότητα – μας καθιστούν ευάλωτους στα παθογόνα και τις επιδημίες.
Η ανθρωπότητα θα πρέπει να μάθει πλέον να ζει με τον κορωνοϊό και τις πανδημίες. Θα πρέπει να κατανοήσει ότι η διαχείριση τους δεν είναι αμιγώς ιατρικό θέμα, ενώ η αντιμετώπισή τους δεν γίνεται με πολιτικές αποφάσεις. Απαιτείται διεπιστημονική προσέγγιση κάθε δραστηριότητας, συλλογή, επεξεργασία και συνδιαχείριση πληροφοριών, στάθμιση σκοπιμοτήτων, λήψη ευέλικτων εξειδικευμένων περιορισμών και κάθετων, στοχευμένων μέτρων κ.ά. Προτάσεις όπως αυτή της ερευνητικής ομάδας Flatod-19 για τη Διαχείριση Προορισμών, Επισκεπτών και Υποδομών την Εποχή των Πανδημιών, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι θα γίνουν μέρος της καθημερινότητας μας και της νέας κανονικότητας.
Η έξοδος από την εποχή των πανδημιών δεν περνάει από τις προσωρινές λύσεις των εμβολίων και των φαρμάκων ή τον εύκολο δρόμο των πολιτικών αποφάσεων. Προϋποθέτει θεμελιώδεις αλλαγές στον τρόπο της ζωής μας. Προϋποθέτει την απομάγευση της διαρκούς ανάπτυξης, την αποφετιχοποίηση των οικονομικών μεγεθών, τον σεβασμό των οικοσυστημάτων, τον επαναπροσδιορισμό της έννοιας του πολιτισμού και την εδραίωση βιώσιμων συνθηκών διαβίωσης.
.
.
.
